1.4. “Si’ņņizt nī’emõd” / “Sinised lehmad”

Kuula muistendit “Si’ņņizt nī’emõd” (“Sinised lehmad”), mida loeb tuntud liivi kultuuri- ja haridustegelane Pētõr Damberg (1909–1987):

Vanāst va’nnõ, a’mni’ggõks je’dsõ e’žmizt Kūolka bǭikõ, mä’d rānda vȯ’ļ vȯnd pǟgiņ tuoistim ä’b ku paldīņ. Si’z ve’l ä’b ūo vȯnd paļļidi jõugõkȭnkidi, mis paldīņ katābõd a’mmõ randõ, kus midēgõzt ä’b kazā. Si’z knaššõd nītõd ja sangdõd lī’edpū mõtsād, tǟdõd vǭ’ḑiŗi, peŗni, tǭmidi, kazzõnd mie’rnaigāst sǭņõ ja pū oksād, tūlsõ likkõs, ra’bbõnd vastõ lāinidi. Pūd vȯnnõd ne’i sūrd, ku ī’dstõ āinagist tõ’vstõ u’m sǭdõt lǭja. Pūd allõ ka’zzõn pī’emdõ, sangdõ rõ’v ja mie’rjemā sǭtõn mie’rneitsidi kaitsõm randõ eņtš nī’emidi ūomõgõd varāld ja pǟvasidām āigal, ku ro’vžti ä’b ūo vȯnd rāndas. Si’z mie’rneitsõd tunnõd nī’emõdõks mǭ pǟlõ ulzõ ja ne nī’emõd vȯnnõd si’ņņizt kui mie’r ve’iž.
     Si’z su’ggõn, ku ikškõrd ikš ī’d pivāpǟva ūoņdžõl ikš nai lǟ’nd Kūolka pūolõ agā – ne’iku kītõb – sūrst rāndast piškiz randõ maŗŗiļ. Lǟ’dsõ ta nǟnd Kūolka nanā mõtsās si’ņņizt nī’emõd kaŗŗõ ja kūlõn vä’ggi knaššõ lōlamizt arūsǭmõt sõnādõks. Ta nǟnd ka lōlajizt ēņtšta tam allõ vaņkõ pāļštam. Se u’m vȯnd nūoŗ neitst, līti pu’nnistrīplimi gūngaserk ja pu’nni jak sǟlgas, paļļõd jālgadõks, vī’rlikizt, kǟranizt ibūkst vāldiņ likkõnd tūlsõ. Ikš tuoi, mie’rrõ īend paint, nǟnd nāizta tulmõ le’žgõl ja nuttõn tuoizõn sieldõ līvõ kīelkõks: „Grīet, Grīet, ajā nī’emõd *mõt mie’rrõ!“ Mȯlmõd ne ra’bbõnd kuolm kõrd kädūd ī’dõku’bbõ ja nuttõnd vȭridi sõņḑi. Nī’emõd ildīņ nustõnd pǟd ilzõ ja rūoikõnd mie’rrõ, kus ka’ddõnd jarā.
     Set ikš nī’emõ sīend tuoižist rǭz aigāmǭl. Se ä’b ūo lǟ’nd muntkõks ī’dsku’bs mie’rrõ ja a’ilõn kūo’ḑõn tuoizõ pūolõ, mõtsõ si’zzõl. Kǭŗaneitst kil ūkšõn nī’emõn tagān, bet ä’b ūo sǭnd jemīņ kä’ddõ ja lǟ’nd ve’žžizt sīlmadõks mie’rrõ munt nī’emõdõn tagān. Ve’l kōgiņ neitsõd pīlõnd vie’d pīnda pǟl, venkõs ke’žži ja danktõs pēḑi. Perīzõks nūzõnd ve’l jõvīst kuordiz vie’dstõ ulzõ ja nä’gţõnd mõtsā pūolõ. Si’z ka’ddõnd vie’d si’zzõl jarā. Mitikš ka nēḑi jemīņ pie’rrõ siedā ä’b ūo nǟnd. 
     Ku se nai tund mǭŗad kuoŗŗimizõst tā’giž, si’z ta lieudõn sīe mõtsõ īend nī’emõ. Ta ä’b ūo mittõ mõtlõn ka a’jjõ siedā kuodāj, algõ kil tä’m eņtšõn nī’emõ vȯnd, bet se tund ī’ž jū’rõ, laskõn ēņtšta silāstõ. Si’z nai pand krīzdõg nī’emõn immar ka’ggõl, ja se lǟ’nd tä’mmõn knaššõ ī’ņõ kuotā sǭņõ. Ne’i si’z si’ņņizt nī’emõd su’ggõnd ka tǟnõ kūja mǭ pǟlõ. Ka Grīet ni’m pie’rrõ siedā tund vä’ggi mūodõ.